સમુદ્ર વિકાસ વિભાગ (DOD)ની રચના જુલાઈ 1981માં મંત્રીમંડળ સચિવાલયના એક ભાગરૂપે સીધી વડાપ્રધાનના ચાર્જ હેઠળ કરવામાં આવી હતી અને માર્ચ 1982માં તે એક અલગ વિભાગ તરીકે અસ્તિત્વમાં આવ્યો હતો. અગાઉના DOD એ દેશમાં સમુદ્ર વિકાસની પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન, સંકલન અને પ્રોત્સાહન આપવા માટે નોડલ મંત્રાલય તરીકે કામ કર્યું હતું. ફેબ્રુઆરી, 2006માં સરકારે આ વિભાગને સમુદ્ર વિકાસ મંત્રાલય (MoOD) તરીકે અધિસૂચિત કર્યો હતો.

ભારત સરકારે સમુદ્ર વિકાસ મંત્રાલયનું વધુ પુનર્ગઠન કર્યું હતું અને 12મી જુલાઈ 2006 ના રોજ અધ્યક્ષીય સૂચના દ્વારા નવું પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય (MoES) અસ્તિત્વમાં આવ્યું હતું, તેના વહીવટી નિયંત્રણ હેઠળ ભારતીય હવામાન વિભાગ (IMD), ઈન્ડિયન ઈન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટ્રોપિકલ મેટિઓરોલોજી (IITM) અને નેશનલ સેન્ટર ફોર મીડિયમ રેન્જ વેધર ફોરકાસ્ટિંગ (NCMRWF) ને લવાયા. સરકારે સ્પેસ કમિશન અને એટોમિક એનર્જી કમિશનની જેમ અર્થ કમિશનની રચનાને પણ મંજૂરી આપી છે.